Özellikle insanların ve hayvanların bulunduğu alanlarda toprağa geçiş direncinin mümkün olduğunca küçük tutulması önemli ve hayatidir. Topraklama direncinin mümkün olduğu kadar küçük olması, atmosferik elektrik boşalmalarında yıldırımdan koruma tesislerinde meydana gelecek yan atlamaları ve tehlikeleri azaltacağından bu hususa önem verilmelidir.Pratik gereklerle, insanlar ve hayvanlar için tehlike bulunan yerlerde her bir toprak elektrodu sisteminin toprağa geçiş direncinin en çok 10 ohm değerinde olması istenir.Ancak bu değerden ne kadar inilebilinirse avantaj sağlanır.

Genel olarak topraklama tesisatları aşağıdaki şekillerden biri ile yapılır.

a.)Çubuk elektrodla topraklama tesisatı
b.)Kazayağı biçiminde topraklama tesisatı
c.)Levha elektrodu ile topraklama tesisatı
d.)Şerit elektrod ile yapılan topraklama tesisatı
e) Metal elektrodlarla topraklama tesisatı
f.)Yer altı su boruları ile topraklama tesisatı
g.)Bina ihata elektrodu ile topraklama tesisatı

Topraklama Tesissatlarında Dikkat Edilecek Konular

Yapılan topraklama tesisatının şekli ne olursa olsun, topraklama elektrodunun yeri, bina temellerinin çevrelediği alanın dışında olmalıdır. Ayrıca topraklama tesisatının çevresinde bulunan ve binaya girmese bile mevcut bütün yer altı şebekelerinden ( elektrik, su, gaz ) mümkün olduğu takdirde 5 km uzaklıkta bulunması güvenlik bakımından gereklidir.

Uzun metal direkler, kule vinçleri, projektörle aydınlatma kuleleri, tersanelerde ve limanlarda kullanılan vinçler ve uzun kaldırma araçları ve diğer yapıların TSE'nin 622 nolu standardındaki kurallara uygun olarak topraklanması genel olarak yeterli yıldırımdan korunmayı sağlar.

Toprak elektrodları en az aşağıdaki ölçülerden meydana gelmelidir.

• Uzunluğu 20 m'den az olmayan ve kapalı bir halka meydana getiren iletken.
• Uzunlukları toplamı 9 m'den az olmayan düşey çubuk ve borular.
• Uzunluğu 20 m'den az olmayan radyal iletkenler.

Bazı yapılarda toprağın içinde binaya çevresel saran topraklama tesisatı olabilir. Ancak bu topraklama tesisatı genel olarak bakır veya galvaniz şerittendir. Bu hat yaklaşık olarak bina temelinden 1 metre uzakta binayı çevreler. Bu tipten bir topraklama tesisatının ohm'ik tesisatı paratoner tesisatının direncinden düşük olmaktadır. Buna rağmen paratoner için her bakımdan uygun bir topraklama isteniyorsa; ayrı bir topraklama yapılmalıdır.

Binanın toprak tesisatı ile paratoner topraklamasının eş potansiyeli olması sağlanmalı ve her ikisi birbirine irtibatlandırılmalıdır. Eğer binanın genel topraklama tesisatına bilgisayar gibi hassas cihazlar bağlanmış ise; bu takdirde iki topraklamanın bağımsız olması düşünülebilir. İki topraklama tesisatının birbirinden tam anlamıyla izole edilmesi için aralarındaki uzaklık en az 10-20 m olmalıdır.

Topraklama Direncinin Azaltılması İçin Alınacak Önlemler

Mümkün ise, aşağıdaki toprak tiplerinden biri seçilmelidir.

• Islak bataklık zemin.
• Kil, balçıklı toprak, sürülebilir toprak, killi toprak, az miktarda kum ile karışık killi toprak veya balçık.
• Değişik oranlarda kum ile karışık kil veya balçık, çakıl ve taşlar.
• Rutubetli ve ıslak kum.
• Kuru kum, çakıllı tebeşir, kireçtaşı, granit ve çok taşlı zeminler ve genç kayaların zemine çok yakın olduğu alanlardan kaçınılmalıdır.

Nem Miktarının Arttırılması: Elektrodun etrafındaki toprağın nemi ırmak veya yer altı suları ile arttırılır. Maksada en elverişli olanlar rutubet miktarının toprak ağırlığının %15-25' ine kadar yükseltilmesiyle elde edilir; ve bu halde geçiş direnci yarı yarıya indirilmiş olur.

Tuz İlavesi: Yukarıda tarif edilmiş maksada en elverişli nemlilik miktarı; su ağırlığının 1/2'i oranında tuz ilave edilecek olursa (bu tuz ilavesi toprak ağırlığının %0.1'i oranında olacaktır) geçiş direnci %20 oranında azaltılmış olur. Sofra, kaya ve bakır sülfat tuzları için rakamlar geçerlidir.

Suyun tesiri ile tuz, elektrod civarından akıp gittiğinden yukarıdaki hesaplar neticesinde çıkan tuz miktarının üç misli doğrudan doğruya elektrodun yanına yedek olarak depo edilmelidir. Gözönüne alınan topraktan yağmur veya kar erimesi neticesinde kuvvetli yer altı su akımları geçmesi muhakkak sayılırsa tuz ilavesi hiçbir şeye yaramaz.

Çimli humus ve Tarla toprağı ilavesi: Bu usul taşlı, kayalı, çakıllı zeminlerde kullanılmak için çok elverişlidir. Kükürtlü olduğu için kok kömürü kullanmak yasaktır. Odun kömürü ilavesi çok faydalıdır. Elektrodun kurşun veya çinko kaplanması gibi tedbirler, toprak direnci üzerinde hiçbir tesis yapmaz. Yalnız paslanma tehlikesine karşı gelir. Pas da elektrik akımını toprak kadar iyi geçirir.

Serbest su: Göl, nehir, havuz veya su birikintileri. Bu hallerde elektrodun doğrudan doğruya suyun içine değil, ıslak zemine (sahile) konması daha uygundur.

Bina ihatası: Son derece kötü şartlarda izolasyonsuz iletkenlerle korunacak tesis etrafında bir bina ihata topraklama tesisatı yapılır.

İlave Topraklama: Gerektiği kadar ilave topraklama tesisatı yapılarak toprak yüzeyinin büyütülmesi veya topraklama elektrodlarının civarda bulunan su borularına bağlanarak bir toprak ağının meydana getirilmesi sağlanır.

Bütün yukarıdaki tedbirlere rağmen direnç düşürülemezse mevcut direnç miktarı ile yetinilmelidir.

Çubuk Elektrodu İle Topraklama Tesisatı ; Topraklama, en az iki veya üç adet genellikle çapı: Ø12.5 mm ile Ø40 mm arasında ve en az 1.20 m uzunluğunda toprağa dikey olarak çakılan çubuklarla yapılır.Ülkemizde genellikle Ø20 mm çapında iki parçalı 3m veya 3.5 m uzunluğunda bakır veya çelik-bakır elektrodlar kullanılır. Daha büyük uzunluklar için çubuklar birbirine eklenebilir.

Özel şartlar dışında, bir tek uzun çubuk yerine çok sayıda paralel çubuk tercih edilir.Bununla birlikte derine çakılan çubuklar, toprağın öz direncinin derine indikçe düştüğü yerlerde veya çubukların boylarından daha büyük derinliklerde düşük özdirenç teşekkül ediyorsa, normal olarak ekonomik gereklerle çakılmaktadır.

Topraklam çubukları yapının ve iniş iletkenlerinin dibine veya pratik olarak mümkün olduğu kadar yakınına çakılmalıdır.Topraklamaların yapıdan uzağa yerleştirilmesi uygulaması gereksiz olduğu gibi ekonomik de değildir. Toprak şartlarının çubukların paralel kullanılmalarına uygun olduğu yerlerde, çubuklar arasındaki uzaklık, çakılma uzunluklarından küçük olduğunda, toprağa geçiş direncinin düşmesi az olur.

Elektrodların toprağa çakılabilmesi için ucuna koni biçiminde bir başlık vidalanacak, çubuk iki parçadan meydana geliyorsa, bağlantı en az 4 cm boy açılarak sağlanacaktır.Çubuklar toprağa sağlamca fakat yanlarındaki toprağı gevşetmeyecek şekilde çakılacaktır.Eğer delik delmek zorunlu olur ise küçük delik açılacak açılan delik, yumuşak toprak veya kil ile doldurulduktan sonra çubuk çakılacak ve toprağın çubuk yüzeyi ile sıkı teması sağlanacaktır.Çubuklar açılan delikler içine konulmaya gayret gösterilmelidir.

Çubuğun indirme iletkenlerine ve ihata iletkenlerine bağlantısı kaynakla veya pirinç, bakır, kızıl dökümden mamül özel bağlantı klemensleri ile yapılacaktır.İki adet çubuk elektrodla 10 ohm' dan küçük direnç elde edilememesi halinde ilave çubuk elektrodlar çakılarak veya kaz ayağı sistemi uygulanarak yeterli topraklama direnci sağlanacaktır.Çelik bakır elektrod kullanıldığında çelik üzerine en az 1 mm kalınlığında bakır kaplı olacaktır.

Levha elektrodu ile topraklama tesisatı ; Levha elektrodları en az 1.5 mm bakır veya 3 mm galvaniz levhadan olacaktır. Levhanın tek taraflı yüzü en az 0.5 m2 olacaktır. Mesela 0,7 m x 0,7 m veya 1m x 0,5 m gibi. Toprak indirme iletkeninin levhaya bağlantısı cıvata, perçin veya kaynakla yapılmalıdır. Levha dikey olarak üst kenarı zemin seviyesinden levhanın etrafındaki temas yüzeyi elenmiş toprak olacak, içinde kum veya kırılmış taş bulunmayacaktır. Bu toprak mümkün olduğu kadar ısıtılarak dökülecek ve tokmaklanacaktır. Levhanın en aşağı donma tesirine maruz topraktan daha derine ve mümkün oldukça yer altı suyunun içine konulması lazımdır.Tek levhanın direnci, istenilen değerden yüksek olduğunda iki veya daha çok levha paralel kullanılabilir. İki levha arasında normal olarak yaklaşık 2 m'lik mesafe yeterlidir.

Bu durumda yerleştirme halinde de herbiri verilen boyutlarda iki paralel levha kullanılması, bu boyutların iki katı olan tek büyük levha kullanılmasından daha ekonomiktir. Normal olarak 1m x 1 m'den büyük boyutta levha kullanılmamaktadır.

Levhalar birbirine yakın konulacak ise bunlar yüzey yüzeye değil, kenar kenara konulmalıdır.

Şerit elektrod ile yapılan topraklama tesisatı ;  Elektrodlar, bakır olacak ve kesitleri en az 50 mm2 olacaktır. Bükme tel kesinlikle kullanılmayacaktır. Çapı en az 8 mm olan dolu kesitli yuvarlak (mono) bakır tel veya 25 x 2 mm lama kullanılabilir. Bu elektrodlar don tesirine maruz olmayacak asgari 80 cm derinliğe yatay olarak konulacaktır. Düz hat olarak kullanılırsa elverişli uzunluk en az 20 m'dir. Etrafındaki toprak elenmiş, tokmaklanmış olmalı, kaya, kum veya çakıllı ortam söz konusu ise üzeri çimlendirilmelidir. Elektrod düz olmayıp kavisli konulursa, arası 2.5 m olmalıdır.

Tarla toprağında veya kilde bulunan 10 m'lik bir şerit elektrodun geçiş direnci 10 ohm kadardır. Islak kumda bu direnç net üç misli, kuru kumda beş misli, çakılda on misli veya daha fazladır.

Yeni yapılan binalarda bu elektrodları elde edilecek en derin noktaya koyabilmek için temel hafriyatından istifade edilmesi tavsiye edilir.10 m uzunlukta bir şerit elektrod aşağı yukarı düz hat üzerine en derin temel çukurun kenarına gömülüp, topraklanmak üzere kapatılmalıdır. Düz hat üzerine ve yatay olarak elektrodu koymak mümkün olmazsa 25 m uzunlukta bir parçadan mürekkep ve aralıkları büyük olan helezon gömülüp tokmaklanacaktır.

Metal elektrodlarla topraklama tesisatı ; Kare boru kullanılarak yapılan topraklama tesisatlarında asgari 6 mm et kalınlığında 1.5 m boyunda 60x60 köşebent kullanılmalıdır. Kare boruların aralıkları boyutlarından az olmamak üzere toprağa çakılması suretiyle meydana getirilir. Arazi şartları 1.5 m uzunluğundaki borular çakılmasına müsait değilse, daha kısa borular çakılması ile yetinilir. Ancak gereken topraklama direncini elde etmek için aralıkları boylarından az olmamak üzere yeteri kadar çakılan bu borular birbirlerine bağlanmalıdır. Bu şekilde teşkil olunan elektrodların tepe veya üst noktalarına bağlanan iniş iletkeninin bağlanma noktası, toprağın en az 30 cm derinliğine gömülü bulunmalıdır.

Yeraltı Su boruları ile Topraklama tesisat ; Uygun değerde elektrik iletkenliği bulunan en az 50 m uzunluğundaki yer altı su borulaı, topraklama elektrodu olarak kullanılabilir. Bu gibi hallerde boruya yapılacak bağlantı sağlam ve zamanla bozulmayacak tarzda olmalı ve boru şebekesinde yapılacak tamir, değiştirme gibi işlemler sonunda bile elektrik iletkenliği özelliğini muhafaza etmelidir. Bu husus ara sıra muayenelerle kontrol edilmelidir. Yer altı su boruları tesisatında PVC bölümler varsa, bu tesisat kesinlikle topraklama tesisatı olarak kullanılmaz.Bir boru sistemine en fazla iki iniş iletkeni bağlanabilir. Su borularının topraklama elektrodu olarak kullanıldığı hallerde, başka bir topraklama elektrodu da boru sisteminden ayrı olarak tesis edilmelidir.İniş iletkenlerinin su borusu elektrodlarına bağlantısı, yapıların dışına yapılmalıdır. Tamamen toprak altındaki kanallarda bulunan su boruları, topraklama elektrodu olarak kullanılmazlar.

Bina İhatası ile Topraklama tesisatı ; Binanın dış hatlarını takip eden izolasyonsuz bir iletkenle bina çepeçevre sarılacaktır. Bu iletken birbirinden en az 3 m uzak olan münferit elektrodlarla (çubuk, levha, boru veya kazık) topraklanacaktır.İletkenin don tesiri halinde olması şart değildir. Zeminin yüzeyinden 0.5 ile 0.7 m derinde olması kafidir. Bu elektrodların dirençleri birbirine eşit veya yakın olursa, bina ihatasının direnci en aza indirilmiş olur. Bu direnci daha da azaltmak için toprağın iyi olan kısımlarına daha fazla münferit elektrodlar konulmalıdır.Toprak ile kontrol klemensi arasında kalan iniş iletkenleri darbelere karşı en az 1 1/4 çapında galvaniz veya özel yassı bir boru ile korunmalıdır. Koruma borusunun uzunluğu en az 2m olmalıdır. Koruma borusunun bulunduğu yere tespiti iki veya üç tespit kroşesi ile yapılır.

Değişik metallerin birbiri ile temasında ortaya çıkabilecek korozyonun oluşmaması için iletkenin koruma borusu içinde kalan kısmının boruya temasını önlemek amacıyla PVC veya benzeri bir madde ile izole edilmesi gerekir. Bu durumun transformatör gibi çalışarak yüksek gerilimler meydana getirmemesi içine koruma borusu bir noktadan iniş iletkenine elektriksel olarak irtibatlandırılmalıdır.Bu arada koruma borusunun yapının şekline göre bükülebilir özelliğe sahip olması da gerekli hususlardan biridir.Topraklama tesisatı en az paratonerin kendisi kadar önemlidir. Her paratoner inişi kendine özgü bir topraklamaya sahip olmalıdır. Topraklamanın amacı yıldırım akımının toprağa akıtılması ve toprakta dağıtılmasıdır.

Alçak gerilim tesislerinde temas gerilimine karşı korunma yöntemlerinden biridir. Yüksek gerilim tesislerinde ise temas gerilimine karşı korumada kullanılacak tek yöntemdir. İşletme araçlarının aktif olmayan bölümleri, uygun şekilde toprak içine tesis edilmiş olan bir topraklama düzenine iletken bir şekilde bağlanarak koruma topraklaması elde edilir. Burada uygulanan Topraklama yöntemi ile, hata halinde, insan vücudu üzerinden geçecek akımı olduğunca küçük tutmak ve bu arada devredeki koruma cihazlarının çalışmasını sağlayarak arızalı kısmın, hızla devre dışı olmasını sağlamaktır.İnsanları tehlikeli dokunma gerilimlerine karşı korumak için işletme araçlarının aktif olmayan kısımlarının topraklanmasıdır

Yüksek Gerilim Tesislerinde Topraklama Tesisatı Nasıl Yapılır ? ;

Topraklama tesislerinin kurulması için temel koşullar;

• Mekanik dayanım ve korozyona karşı dayanıklılığın sağlanması,
• Isıl bakımdan en yüksek hata akımına (hesap yolu ile bulunan) dayanıklılık,
• İşletme araçları ve nesnelerin zarar görmesinin önlenmesi,
• En yüksek toprak hata akımı esnasında, topraklama tesislerinde ortaya çıkabilecek gerilimlere karşı insanların güvenliğinin sağlanması.

 

Bu koşulların sağlanması için ;

• Hata akımının değeri,
• Hatanın süresi,
• Toprağın özellikleri önemlidir.

Mekanik Dayanım ; Topraklama elektrodu ve potansiyel dengeleme iletkenleri korozyona karşı dayanıklı malzemeden yapılmalıdır . Topraklama elektrodu en küçük boyutları Topraklamalar Yönetmeliği Ek-A da verilmiştir . Topraklama iletkenleri ve potansiyel dengeleme iletkenleri en küçük kesitleri Yönetmelik Çizelge-4a da, mekanik olarak korunmuş veya korozyona karşı korunmuş olup, olmamasına bağlı olarak; Bakır 25 mm2 ; Daldırma galvanizli demir 50 mm2 olarak bildirilmektedir.

 

Isıl Zorlanmalar; Şebeke nötr noktasının topraklanma şekline bağlı olarak göz önünde bulundurulması gerekli akımlar yönetmelikte çizelge-1 de bildirilmiştir. Topraklama tesislerinde hata akımının kollara ayrıldığı göz önünde bulundurularak, her topraklayıcı için bu kısımdan geçen akım dikkate alınmalıdır. Son sıcaklıklar; Yönetmelik Ek-B de verildiği gibi seçilmelidir.

 

Dokunma Ve Adım Gerilimine Göre Boyutlandırma ; Dokunma gerilimi için izin verilen değerler hata süresine bağlı olarak Yönetmelik Şekil-6 da verilmiştir. Dokunma gerilimi koşulları yerine getirildiğinde tehlikeli adım gerilimi oluşmayacağı varsayılır.  Verilen değerlerin yüksek gerilim şebekeleri için geçerli olduğu unutulmamalıdır.

İzin verilen dokunma gerilimi UTP, aşağıdaki hususlardan birinin yerine getirilmesi ile gerçekleşmiş sayılır:Söz konusu tesis global topraklama sisteminin bir parçası ise,

• Topraklama gerilimi izin verilen UTP geriliminin 2 katını aşmıyor ise,
• Yönetmelik Ek-D de verilen M önlemleri alınmış ise.

Yukarıdaki koşulların hiçbirisi yerine getirilmezse ölçme yolu ile dokunma geriliminin sağlanıp sağlanmadığı kontrol edilmelidir

Statik Elektriğe Karşı Topraklama ; Statik Elektrik ; elektronların atomlar arasında hareket etmesiyle ortaya çıkan enerji olarak düşünülebilir. Buradaki hareket, elektronların çekirdek etrafındaki hareketi değil, farklı atomlar arasındaki hareketidir. Statik elektriğe en büyük örnek olarak yıldırım verilebilir. Kısacası statik elektrik; katının katıya, sıvının katıya veya iki sıvının birbirine sürtünmesi sonucu oluşan, genel olarak bir işe yaramayan ve zaman zaman arklar şeklinde boşalan elektrik enerjisidir. Bu boşalma genel olarak kontrol altına alınamaz ve statik elektrikten faydalanılamaz. Ancak; Bu kontrolsüz güç çok önemli bir yangın çıkış sebebidir.Endüstriyel ve ticari işlemlerde, yangın riskinden dolayı statik elektriğin büyük bir önemi vardır. Endüstriyel ve ticari işlemlerde statik elektrik; transport işlerinde, konveyör bantlarında, kaplama işlemlerinde, örtme ve doldurma işlemlerinde, basım ve matbaa işlemlerinde, karıştırma işlemlerinde ve sprey uygulamaları gibi birçok yerde görülmektedir.

Statik Elektrik Oluşumu ; İki farklı yükteki malzeme birbirine değdiği zaman bir elektron transferi meydana gelir. Bunun sonucu bir malzemede negatif yük fazlalığı öteki malzemede pozitif yük fazlalığı gözlenir ve iki malzeme birbirinden ayrılırsa, her birinde artık yükler kalır. Bu olaya elektrostatik yüklenme denir. Statik elektrik; Toz metal parçacıkların pnömatik konveyörlerden geçmesi esnasında, buhar/hava ve gazların borular içerisinde taşınması sırasında, konveyör bantlarının kendi hareketi sırasında, herhangi bir taşıtın hareketi sırasında, birbirine değen yüzeylerin hareketleri sırasında, kısaca her harekete bağlı olarak statik elektrik oluşabilir. Her hangi bir madde statik elektrik ile yüklenmişse, her zaman buna eşit miktar ama zıt işaretli yükler ortamda bulunur. Yüklenmenin sona ermesi ile artık yükler birbirini dengelemeye başlar. Yük boşalması işlemi, yüklü maddenin direncine ve topraklama durumuna bağlıdır. Plastik malzemeler için bu yük boşalması saatler hatta günler alabilirken, gaz/buharlarda yük boşalması(deşarj) diğer sıvı ve katı maddelere göre daha süratli olur. Bu nedenle, gazların deşarjı sırasında bir yangın oluşması ihtimali daha fazladır. Yanıcı gazlar ile işlem yapılırken daha dikkatli olmak gerekir. Ayrı ayrı bulunan pozitif ve negatif yüklerin aniden birleşmesinden yangın ve patlamalar meydana gelebilmektedir. Elektrik yükleri tek başlarına bir patlamaya ve yangına sebebiyet vermezler.

Topraklama elektrikli sistemlerin düzgün çalışabilmesi için ve elektriksel arızalarda can güvenliğini sağlamak açısından mutlaka yapılması gereken bir sistemdir. Elektrik, insanoğlu için vazgeçilmez güç olmasının yanında, statik elektrik önlemi alınmadığında topraklama yapılmadığında kötü sonuçlar doğurabilecek bir enerji kaynağıdır. Tesislerin girişlerine statik yükü boşaltıcı statik elektrik levhaları ve topraklama sistemleri kuruludur. Buralarda çalışan kişiler içeri girmeden önce ellerini bu statik yük boşaltıcı sisteme sürerek statik yüklerini boşaltır ve o şekilde çalışmaya başlarlar. Benzer sistem benzin istasyonlarında da vardır. Benzin boşaltımını yapacak olan tankerler topraklama maşası veya topraklama tamburu ile önce üzerlerindeki statik yükü boşaltırlar daha sonra yakıt boşaltım işlemini yaparlar. Akaryakıt yüklü araçlar ile cephane yüklü araçların alt taraflarında aşağı doğru sarkıtılmış, oluşan statik elektriği toprağa akıtmak üzere yapılmış zincir ya da tel gibi metaller bulunmaktadır. Ya da sıvı yakıt yüklü tankerlerin, tank içindeki dalgakıranlar aynı zamanda statik elektrik önleme tedbiri olarak da sayılabilir.

Yıldırım Etkilerine Karşı Topraklama Önlemleri :  Yıldırımdan korunma için yüksek gerilim topraklama tesisi kullanılmalıdır. Bütün aşırı gerilim koruma düzenlerinin, toprağa boşalma yolunun direnç ve endüktansı olabildiğince küçük tutulmalıdır. Bu sebeple topraklama elektroduna bağlantı mümkün olduğu kadar düz, köşe yapmadan ve en kısa yoldan yapılmalıdır. Yapıların yıldırım etkilerine karşı koruma önlemleri için ilgili standartlara  (TS 622,TS IEC 61024 ve TS IEC 60364-4-443 vb ) ve diğer ilgili mevzuatta  ( Bayındırlık Bakanlığı Teknik İşler Şartnamesi Yıldırımlık tesisatı kısmı vb) belirtilen hususlara da uyulacaktır.   Parlayıcı ve patlayıcı ortamlarda alınacak ek topraklama önlemleri için ilgili standartlarda ( Örneğin EN 60079-14 vb ), tüzük ve genelgelerde belirtilen hususlara uyulacaktır.

Topraklama Malzemeleri

Topraklama Birleştirme iletkenine bağlanacak noktalar : İletişim sistemi topraklayıcısı Binanın temel topraklaması İletişim kablolarının iletken dış kılıfları Binanın çelik hasır konstrüksiyonu İletken malzemeden yapılmış içme suyu ve pis su boruları Merkezi ısıtma sistemi Raylı sistem toprağı Anten tesisatı için topraklama iletkeni Aşırı gerilim koruma cihazlarının topraklama iletkenleri Binalara ilişkin yıldırıma karşı koruma topraklaması Bina içindeki gaz hatları ( Sadece potansiyel dengelemesi için ) Koruma İletkeni (PE) PEN iletkeni 1 kV’un üstündeki gerilimlerde transformatörlerin alçak gerilim tarafındaki yıldız noktaları Not: Özellikle çelik kafes  yapıların tüm metal kısımları iyi bir topraklama etkisi elde edilecek şekilde topraklanmalıdır.Toprağa gömülü veya toprakla temasta bulunan toprak altındaki diğer uygun konstrüksiyon kısımlar.  Topraklama Sisteminde kullanılan tesisat ve montaj malzemeleri ile ilgili ürünlerimizin bazıları aşağıdaki tabloda yer almaktadır. Ürünlerimiz aşağıdakilerle sınırlı değil çeşitli boyutlarda topraklama ürünlerimiz mevcuttur. Topraklama Buatı Bakır Topraklama Buatı Galvaniz Çelik   Topraklama Elektrod Parçaları Topraklama Çubuğu  Bakır Köşebent Topraklama Elektrodu Topraklama Elektrodu Galvaniz Çelik Bakır Şerit Kafesi Galvaniz Topraklama Levhası Bakır Şerit Kafesi Bakır Topraklama Levhası İzalatörlü Bakır İzalatörlü Galvaniz Çelik Topraklama Elektrod Başlığı D Tip -Pirinç Topraklama Elektrod Başlığı F Tip -Pirinç Topraklama Elektrod Başlığı A Tip -Pirinç U Civata Kelepçesi pirinç Topraklama Elektrod Başlığı  G Tip -Galvaniz Topraklama Elektrod Başlığı H Tip - Bakır Topraklama Elektrod Başlığı M Tip Bakır Topraklama Elektrod Başlığı J Tip Galvaniz Çelik Topraklama Elektrod Başlığı J Tip - Bakır Topraklama Elektrod Başlığı L Tip -Bakir Topraklama Elektrod Başlığı S Tip - Bakır Topraklama Elektrod Başlığı R Tip - Bakır Boru Topraklama Kroşesi BTK-2 Galvaniz Çelik Boru Topraklama Kroşesi BTK-2 Galvaniz Çelik Boru Topraklama Kroşes i BTK-4 Galvaniz Çelik Boru Topraklama  Kroşesi BTK-6 Galvaniz Çelik Plastik Topraklama Rogarı Galv. Topraklama Rogarı Sıkmalı Tip C Klemens Elektrolotik Bakır Sıkmalı Tip H Klemens Bakır -Pirinç Sıkmalı Ek Mufu Bakır -Pirinç U Klemens Pirinç Ek Branşman Klemensi T Tipi Pirinç Ek Branşman Klemensi 4'lü Tipi Pirinç Ek Branşman Klemensi Kare Düz Tipi Bakır Ek Branşman Klemensi Kare Düz Tipi Galvaniz Çelik Ek Branşman Klemensi Kare Çoklu Tipi  Galvaniz Çelik Ek Branşman Klemensi  Kare T Tip Ek Muf Bakır Ek Branşman Klemensi  Kare T Tip  Ek Muf Galvaniz Çelik Ek Branşman Klemensi

 

çak Gerilim Tesislerinde Topraklama

Alçak Gerilim Tesislerinde Topraklama Nasıl Yapılır ? Alçak Gerilim Tesislerinde Dolaylı Temasa Karşı Koruma Yöntemleri ; →  Beslemenin otomatik olarak ayrılması ile koruma, →  Koruma sınıfı II olan donanım veya eşdeğeri yalıtım ile koruma, →  İletken olmayan mahallerde koruma, →  İletken mahallerde koruma, →  Topraklamasız tamamlayıcı yerel kuşaklama  ile koruma,   →  Elektriksel ayırma ile koruma, Beslemenin Ayrılması Ve Topraklama ; Bir devrede veya donanımda, alternatif akım için 50 V.’u ve doğru akım halinde 120 V.’u aşan bir temas gerilimi ortaya çıkması halinde beslemenin otomatik olarak ayrılmasıdır. 0.4 kV’luk şebekelerden beslenen son  kullanıcılarda 0.4 s; dağıtım tesislerinde ve alçak gerilim şebeke direklerinde 5 s içinde devre kesilmelidir. İletken bölümler sistem topraklama şekline bağlı olarak bir  koruma iletkenine bağlanırlar. Potansiyel Dengeleme ;Her binada →  Ana koruma iletkeni, →  Ana topraklama iletkeni, →  Bina içindeki metal borular, →  Yapıların metal bölümler, merkezi ısıtma ve klima sistemleri, →  Potansiyel dengeleme hattına bağlanmalıdır.

İşletme Topraklaması

İşletme Topraklaması Nedir? ; İşletme akım devresinin, tesisin normal işletilmesi için topraklanmasıdır. Alçak gerilim şebekelerinde, transformatörlerin sıfır noktalarının , doğru akım tesislerinde bir kutbun veya orta iletkenin topraklanması ile yapılır.Böylece sistemde, toprağa karşı oluşacak gerilimin belirli değerleri aşmamasına çalışılır.  Orta ve yüksek gerilim şebekelerinde işletme topraklaması ülkelerin yönetmeliklerine göre değişmektedir. Ülkemizde Orta gerilim şebekeleri direnç üzerinden topraklanmaktadır. Yüksek gerilim şebekelerinin ise direkt olarak topraklanması yoluna gidilmektedir.     Anma gerilimi £ 120 V doğru gerilim veya £ 50 V alternatif gerilim olan iletişim sistemi besleme kaynağına sahip bir iletişim tesisi için işletme topraklamasına örnek (Not: Bu şekil mecburi olmayıp, yalnızca bir fikir vermek amacını taşımaktadır.)         Topraklama birleştirme iletkenine yapılabilecek bağlantılar:              A Topraklama birleştirme iletkeni,   1 Tüketici tesisinin potansiyel dengeleme iletkeni için, B İletişim düzeni,   2 İletişim sistemi toprakayıcısı için, C1,C2 İletişim sisteminin işletme akım yolu topraklanmış C2 iletkeni aynı zamanda FE,   3 Temel topraklayıcı için,   4 Haberleşme kablolarının iletken dış kılıfları için,   5 Binanın çelik hasır konstrüksiyonu için, D İletişim sisteminin beslemesi,   6 Bina içindeki iletken su boruları için, G Akım kaynağı,   7 Kalorifer tesisatı için,       8 Yıldırıma karşı koruma tesisatı için,       9 Topraklayıcılar için,       10 İşletme topraklaması iletkeni (FE) için.